假定式只表示“假定”吗?

漫话我语 (22)

假定式只表示“假定”吗？

假定式（us-modo）是谓语动词的三种语式之一，以词尾-us表示。假定式的用法比较复杂，是世界语语法的难点之一。本期和下期，我们将用两期来简述假定式的用法。

1

假定式的基本用法

假定式以词尾-us表示。假定式动词是谓语动词的一种，主要用来表示虚拟的、与现实不符的、不可能或不大可能实现的动作或状态。基本用法如下：

1. 用于虚拟假定从句中，其主句一般也要用假定式。例如：

Se mi estus sana, mi estus feliĉa. Ek.20 如果我身体好，我就会很幸福。／实际情况是：我身体不好，所以我不幸福。

Se la lernanto scius bone sian lecionon, la instruanto lin ne punus. Ek.20 如果那学生很好掌握了自己的功课，老师就不会惩罚他了。／实际情况是：那学生没有很好地掌握功课，老师惩罚了他。

Se li scius, ke mi estas tie ĉi, li tuj venus al mi. Ek.20 他要是知道我在这里，他会立即过来的。／句中除了estas是真实的，scius和venus都是虚拟的。实际情况是：他不知道我在这里，所以就没有来。

Se vi dirus, ke vi vidis min elirantan el lia domo, vi malbonigus la tutan aferon. GD.7 如果你说你看到我从他家里出来的，那么你就把整个事情都搞砸了。／句中除了vidis是真实的，dirus和malbonigus都是虚拟的。实际情况是：你并没有说，事情也就没有搞砸。

Se la stana soldato ekkrius: "Ĉi mi estas!" ili certe lin trovus. FA.1-99 假如那锡兵喊一声“我在这儿！”的话，他们也就找到他了。／可是，他觉得这样做不合适，所以就没有喊。

Mi konsentus tian pagon, … se oni akceptus min kune kun mia malgranda filineto. M.30 我同意这种报酬，如果（您）能够准许我带小女儿在一起的话。

Mi ne povus tion kredi, se mi ne vidus ĝin per miaj propraj okuloj. H.6 若非我亲眼目睹，我还真不相信这件怪事呢。

Ĝi [= La malbela anasido] estus jam ĝoja, se nur la anasoj volus ĝin toleri inter si. FA.2-40 只要别的鸭儿准许他跟他们生活在一起，他就已经很满意了。

2. 有时，某些介词短语、分词短语或不定式短语也可以表示虚拟的假设，例如：

Kun ŝi li vivus feliĉe. PAG.269 (= Se li vivus kun ŝi...) 他跟她会生活得很幸福。

Sen via helpo mi ne estus povinta sukcesi. PAG.270 (= Se mi estus sen via helpo... / Se mi ne havus vian helpon...) 要是没有你的帮助，我不可能成功。

[Tiu ĉi okaza renkonto] donis al li la plej bonan amikon, sen kies helpo li eble neniam ekvidus tiun ĉi maron! FK.91 这次偶遇带给了他一个最好的朋友，（如果）没有这位朋友的帮助，他也许永远都看不到这片大海。

En okazo de efektiva milito la malamiko povus ataki vin de tiu flanko. F.1-19 (= Se efektive okazus milito...) 如果真打起仗来，敌人会从那个方向攻击你。

Havante pluvombrelon, mi elirus malgraŭ la pluvo. PAG.335 如果有雨伞，我会冒雨外出。／此句中分词havante的逻辑主语就是句子的语法主语mi，相当于：Se mi havus pluvombrelon…

Donite pli da tempo, ni tion farus pli bone. (= Se ni estus donite pli da tempo...) 如果再给些时间，我们会做得更好。

La regnoj, kiuj sin detenas, pli bone informite pri siaj devoj, ne prokrastus subskribi tiun traktaton. Z (= ... se ili estus pli bone informite pri siaj devoj...) 那些弃权的国家假如已更清楚地知道了自己的责任，是不会推迟签署该条约的。

Ĉu vi ne pensas, ke estus prudente interrompi iel la solenon? F.2-275 (= ... ke estus prudente, se ni interrompus iel la solenon?) 你不认为设法中断这个仪式是明智之举吗？

3. 用于愿望句中，表示希望某事是真的或希望某事发生。例如：

Se nur oni ne provus kontraŭstari iliajn ordonojn... F.2-311 但愿人们不试图反抗他们的命令……

Se vi scius, kiel via konduto turmentegas la koron de la patro! Rb.6 (= Se nur vi scius, ...) 但愿你知道，你的举止如何折磨为父的心啊！

Ha! se mi scius tiel ludi, kiel Vi! M.19 唉，要是我弹琴能谈得像你那样出色，那就好了！／本句中se = se nur。后面的Vi用了大写（原文如此），是尊称。

Ho, se mi nur povus / Trankvilan unu vorton de vi aŭdi! IT.59 哦，但愿我能从你的口中听到一句平静的话！

Ho, se almenaŭ dum unu momento li povus ekvidi la tagan lumon! F.3-96 他要是能瞬间看见一丝日光该多好啊！

4. 用于kvazaŭ引导的比较从句中，表示虚拟的比较，这是kvazaŭ（好像／仿佛）的词义所决定的。例如：

La grifelo saltadis sur sia ŝnureto tien kaj reen, kvazaŭ ĝi estus malgranda hundo. FA.2-3 石笔在系住它的那根线上跳来跳去，就像一只小狗一样。／将石笔比作小狗，所以用假定式。

La ventego bruis, kvazaŭ ĝi kantus malnovajn kantojn. FA.2-55 暴风在吹着，呼啸着，好像在唱着古老的歌儿。／将暴风的“呼啸”比作“唱歌”，而暴风是不可能“唱歌”的，所以用假定式。

Ambaŭ trompantoj levis unu manon supren, kvazaŭ ili ion tenus. FA.1-71 这两个骗子每人举起一只手，好像他们拿着一件什么东西似的。

Marta viŝis per la mano siajn okulojn, kvazaŭ ŝi volus... forpeli de si ian trudiĝeman penson. M.44 玛尔塔用手掠了一下眼睛，似乎想赶走一个纠缠不休的念头。

Subite ili [= ambaŭ plumoj] ekpeliĝis, kvazaŭ blovo de vento ektuŝus la akvon, sed tute ne ĉi estis vento. FA.2-122 （这两根羽毛）忽然间飞起来了，好像有一阵风吹动着池水，但是又没有风。

Dum momento ŝi iris tiamaniere, kvazaŭ ŝi ne scius bone, kien ŝi iras. M.184 玛尔塔有一阵走得好像不知道到哪儿去似的。

5. 用于eĉ se引导的让步从句中，表示虚拟的让步。例如：

Eĉ se ni volus halti, ni jam ne povus. OV.376 即使我们想要停下来，也已经是不可能的了。

Eĉ se ili suprenirus en la ĉielon, Mi de tie depuŝos ilin. Am.9:2 （他们）虽然爬上天去，我必拿下他们来。（直译：即使他们上了天，我也会从那里把他们推下去。）／实际上他们上不了天。

Mi tion ne aŭdis, kaj eĉ se mi aŭdus, mi forgesos. F.1-153 这个我没听见，即使我听见了，也会忘掉的。／实际上我没有听见。

有时用se eĉ引导，例如：

Se eĉ ĉiu posedus la komuneakceptitan lingvon ne en plena perfekteco, eĉ tiam la demando de lingvo internacia estus jam decidita. FK.263 即使大家并非完全掌握了这种共同接受的语言，即使在那时，国际语问题也已经解决了。

Se eĉ senpage oni donus al mi tiun ĉi kampon, mi ĝin ne akceptus! BP.165 就算人们无偿把这块地给我，我也不会接受！

6. 用于sen tio ke或sen ke引导的方式从句，表示出人意料或例外缺失。例如：

Kaj la homoj mortas sen tio, ke iu ajn faligus pro ili larmon! Tx 那些人在死去，竟然没有人为他们落泪！

Li trairis la kadukan ponton, sen ke ĝi rompiĝus. PAG.331 他穿过了那座破旧的桥，而桥却没有坍塌。

有时也根据意思使用其他语式，例如：

Mi volis havi ian firmon potencan, kaj nenia volus akcepti sen ke ĝi ricevu ian privilegion. OV.367 我原想找一家有实力的公司，可是没有一家愿意接受，除非让它获得某种特权。／现在不常用firmo而更常用firmao来表示“公司／商行／企业”。

Zila divenas la datrevenojn, sen ke mi demandis al la koncernatoj. Tx 我没有问过当事人，齐拉就在猜测周年纪念日。

7. 用于tiel... ke和tro... ol ke引导的结果从句，表示想象中的结果。例如：

La utilo, kiun tia lingvo alportus al la mondo, estas tiel grandega kaj videbla por ĉiu, ke pri tio ĉi ni propre ne bezonus paroli. FK.260 这种语言所能带给世界的利益是如此巨大和明显，以致于我们不必去专门谈论它。／修饰语从句kiun tia lingvo alportus al la mondo修饰utilo；后面的从句ke pri tio ĉi ni propre ne bezonus paroli是结果从句；tiel... ke 如此…以致于。

La instrukcioj estas tro klaraj, ol ke mi erarus. PIV.1183 使用说明书写得很清楚，我不会弄错的。（结果从句，tro... ol ke 太…以致于不能）

Li estas multe pli forta, ol ke vi povus lin venki. PAG.351 他更强壮，你赢不了他。（表结果的比较从句）

8. 用于修饰语从句中，例如：

Mi diris al vi nenion, kio estus malvera. GD.13 我对你说的没有一句假话。／否定假话的存在。

Mi neniam vidis homon, kiu ne timus de la morto. PAG.319 我从未见过不怕死的人。／否定这样的人存在。

Ĉu ekzistas homo saĝa, kiu komprenus tion? Jr.9:12 谁是智慧人，可以明白这事？（直译：有懂得此事的聪明人吗？）／询问这样的人是否存在。

Neniu volis preni dum kalkul' kastelon, / Kies subten' per kostoj troŝarĝus nobelon [se iu volus ĝin subtenus]. ST.10 谁也不想占有这古堡，维修的费用谁也负担不了（如果谁想负担它的话）。／从句中省略了第二级从句se iu volus ĝin subteni。

La utilo, kiun tia lingvo alportus al la mondo, estas tiel grandega kaj videbla. FK.260 这种语言所能带给世界的利益是如此巨大和明显。

Ĉu el sia estinteco ŝi elportis ion, el kio ŝi povus krei estontecon? M.16 她已经从过去的生活中取得了某种可以用来创造未来的东西，是这样吗？

Mi havas la plenan certecon, ke li ne rifuzus vin (se vi lin petus). PAG.322 我完全肯定他不会拒绝你（假如你请求他的话）。／括号中的se vi lin petus是被省略的第二级从句。

9. 用于名词性从句中，只要从句的内容是虚拟的或不确定的。例如：

Estas verŝajne, ke li venus (se li povus). PAG.310 （假如有可能）他多半会来。（主语从句）

Mi scias, ke li venus (se li povus). PAG.309 我知道，（如果有可能）他可能会来的。（宾语从句）

Tre povas esti, ke vi povus esti tiu feliĉulo. M.163 你成为这样的幸运儿是很有可能的。（表语从句）／从句的内容依然不确定。

Ŝajnas al mi, ke mi nun formanĝus la tutan mondon! Rz.22 我现在恨不得要把整个世界都吞进肚子里去！（主语从句）

Ne ekzistas eĉ la plej malgranda kaŭzo por timi, ke aperus ia nova lingvo, kiu elpuŝus Esperanton. FK.290 毫无理由担心会出现某种新语言来排挤掉世界语。／不定式timi的宾语从句，其中的第二级从句kiu elpuŝus Esperanton又是lingvo的修饰语。

Ĉu vi kredas ke justulo volus superi alian justulon? Res.43 你认为一个正义者会不会想胜过别个正义者？（宾语从句）